- RESPUBLICA Genevensis
- RESPUBLICA Genevensisurbs libera suique iuris, ad lacum Lemanum; quae, ex veter. Inscriptione, Equestris civitas olim dicta, post eversum Imperium Roman. et novum a Francogallis in Occidente fundatum, sub eius patrociniô diu libertatem servavit bicipitis Aquilae, cuius imago etiamnum pro valvis maioris Templi visitur, et ad Caroli M. tempora refertur, alis veluti defensa, quousque exsortis in Imperio discordiis civilibus, cum a Caesaribus desereretur, ad Episcopos, quorum tunc etiam in iis, quae ad civilem iurisdictionem spectabant, magna auctoritas erat, confugit. Nova dein inter Episcopos et vicinos Sabaudiae Comites cum essent discidia suborta, Urbs misera semel atque iterum incendiô vastata, variâque peste destructa est: Sabaudis ius in Urbem arrogantibus, vi inprimis Testamenti a Petro ex antiquo Genevensium Comitum stipite ultimo 1392. conditi. Sed Comites illi Genevae, seu potius Genevensis territorii, cum quidquam iuris in civitatem nihil unquam habuerint, quin potius ipsi semper Episcopis et Ecclesiae fidei sacramentum dixerint, et utriusque beneficiarii per 400. et amplius annos, Civitas autem ipsa libera semper et Imperialis fuerit, ut ex Friderici Ahenobarbi Imperatorisdiplomate A. C. 1153. constat, deterior semper Sabaudorum causa habita est. (Hinc etiam praeteritô saeculô cum ad Iuliani fanum utriusque partis Delegati convenissent, nullâ iurium reservatione factâ Sabaudiae Dux consensit, ut pax cum Genevensibus facta Verviniensi pacificatione comprehensa intelligeretur.) Donec mutatâ Religione Syndici, qui sub Episcopaliauctoritate libertatem antea tuebantur, supremi ius dominii quod Episcopi semper Sabaudiae Principibus controversum reddidêre, sumentes eiectis Episcopis, sub Imperii patrocinio, cuius insignia monetae ab eo tempore inprimunt, Remp. administrârunt, vide Thuanum, Hist. l. 125. p. 934. edit. Aurel. quomodo vero A. C. 1602. die 12. Xbr. Sabaudiae Dux nocturnis insidiis Urbem aggressus sit; idem alibi exponit. Sufficiat dixisse. Deum mirabili quôdam modo egregiam Urbem servâsse, dum noctu explosum ad portam novam tormentum scalas, iam moenibus admotas, quae etiamnum in Armamentario ostenduntur, fregit, hostesque sic, quorum iam intra Urbem non exigua manus erat, coegit retrocedere: quam ob causam singulis annis, liberatae Urbis die praefatô, sollennes preces, cum gratiarum actione publicâ, Deo persolvunt, quod festum l'Escalade, seu Ascensio scalarum apud illos dicitur. Coeterum. ut a Vicino adeo potenti Urbs tutior esset, cum Tigurinis et Bernatibus foedus feriit, quod in haec usque rtempora inviolatum perdurat. Vide Limnaeum Enucleatum, l. 3. c. 22. ubi controversia haec prolixe enarratur, et in voce Geneva.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.